زوال عقل اصطلاحی کلی است که به مجموعهای از علائم اشاره دارد که بر حافظه، تفکر و مهارتهای اجتماعی تأثیر میگذارد و ناشی از بیماریهای مختلف مغزی است، مانند سکته مغزی، ضربه به سر یا بیماری پارکینسون. اما بیماری آلزایمر شایعترین علت زوال ...
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی ببین و بخون، جواد آل حبیب- دیدن تضعیف وضعیت یک عزیز مبتلا به آلزایمر یا سایر انواع زوال عقل بسیار دردناک است، زیرا بیمار بهتدریج توانایی خود را در بهخاطر سپردن و تفکر از دست میدهد و وابستگیاش به اطرافیان افزایش مییابد.
بر اساس سازمان جهانی بهداشت، در سال ۲۰۲۱ حدود ۵۷ میلیون نفر در جهان به زوال عقل مبتلا بودند و تقریباً ۱۰ میلیون مورد جدید سالانه ثبت میشود.
زوال عقل اصطلاحی کلی است که به مجموعهای از علائم اشاره دارد که بر حافظه، تفکر و مهارتهای اجتماعی تأثیر میگذارد و ناشی از بیماریهای مختلف مغزی است، مانند سکته مغزی، ضربه به سر یا بیماری پارکینسون. اما بیماری آلزایمر شایعترین علت زوال عقل است و حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد موارد را تشکیل میدهد. آلزایمر یک بیماری مغزی تدریجی است که باعث کاهش پیوسته عملکردهای شناختی بهویژه حافظه میشود و معمولاً بعد از سن ۶۵ سالگی ظاهر میشود.
با وجود تفاوت علائم از بیمار به بیمار و تفاوت روشهای برخورد، متخصصان تأکید میکنند که بیماران زوال عقل میتوانند زندگی رضایتبخشی داشته باشند، به شرط اینکه ارتباط مؤثری با آنها برقرار شود و از برخی تکنیکهای ساده مانند صحبت واضح، با صدای گرم، و صبر و درک بهویژه در زمان بروز عصبانیت استفاده شود. در ادامه ۹ راهکار مفید آورده شده است:
صحبت کردن برای فردی سالم هم در محیط پر سر و صدا مثل تلویزیون روشن، رادیو یا صدای بچهها دشوار است، چه برسد به کسی که مشکلات شناختی دارد!
بر اساس انجمن آلزایمر کانادا، هنگام صحبت با فرد مبتلا به آلزایمر یا سایر انواع زوال عقل، محیطی آرام و راحت را انتخاب کنید، تلویزیون و موسیقیهای بلند را خاموش کنید و اگر در کافه یا فروشگاه هستید، جایی خلوت و دور از شلوغی پیدا کنید.
به حرفهای بیمار زوال عقل گوش دهید، هنگام صحبت با او مستقیماً به چشمانش نگاه کنید و او را تشویق کنید تا بیشتر صحبت کند. از زبان بدن مثبت مثل ارتباط چشمی و حرکات دست استفاده کنید. شنیدن فعال میتواند شامل بازگو کردن ملایم آنچه شنیدهاید باشد اگر حرفش نامفهوم بود، یا درخواست تکرار جمله بدون قطع کردن او.
برای بهبود ارتباط… ۹ نکته برای برخورد با بیمار آلزایمر
برندا گورونگ، متخصص درمان زوال عقل، به سایت «پلیس فور مام» میگوید که ضروری است خود را با نام معرفی کنید نه فقط با بیان نسبت خانوادگی، چون بیماران ممکن است رابطهشان با نوه، فرزند یا همسر را فراموش کنند، اما خاطرات بسیار دور را بهتر به یاد دارند.
او توصیه میکند هر بار با نام خود و نسبتتان صحبت کنید، مثلاً: «سلام، من فلان هستم» به جای «سلام، من پسرت هستم». همچنین به جای القاب، از نامهای مورد علاقه افراد خانواده استفاده کنید و از ضمایر مثل «او» و «آنها» اجتناب کنید.
بیماران ممکن است نتوانند افکارشان را بهخوبی سازماندهی کنند و مکالمه طولانی داشته باشند، بنابراین بهتر است مکالمات مختصر، ساده و تنها روی یک موضوع تمرکز داشته باشند.
مثلاً اگر در حال مرور آلبوم عکس هستید بگویید: «این لباس قشنگ است، نظرت چیست؟» به جای «یادت هست روز عروسیات چطور بود؟».
مدرسه پزشکی هاروارد توصیه میکند سوالات پیچیده و گیجکننده نپرسید و پرسشهای مستقیم مانند «آیا دوست داری یک فنجان چای بنوشی؟» مطرح کنید به جای «چی دوست داری بنوشی؟».
همچنین بهتر است گزینههای محدود و مشخص بدهید تا بیمار گیج و ناامید نشود، مثلاً به جای «چی میخوای بپوشی؟» دو پیراهن را نشان دهید و بپرسید: «پیراهن گلدار زرد را دوست داری یا پیراهن راهراه آبی را؟» و به همین ترتیب برای وعده غذا، «مرغ میخوای یا ماهی؟».
با پیشرفت بیماری، بیمار ممکن است منطق را نپذیرد و قانع کردن او سخت شود. اگر مثلاً چیزی را سیاه میداند در حالی که سفید است، بگذارید همان طور بماند. اما اگر باور اشتباهش باعث استرس و ناراحتی او میشود، سعی کنید با آرامش او را مطمئن کنید و حواسش را به چیزهای خوشایند مثل برنامه تلویزیونی مورد علاقه یا خوراکی دلخواه پرت کنید.
اگر پرسیدید داروهایش را خورده یا نه و او پاسخ مثبت داد ولی دارو هنوز سر جایش بود، از روبرو شدن مستقیم و جملاتی مانند «دروغ نگو!» یا «دیدی فراموش کردی» خودداری کنید. چند دقیقه صبر کنید و بعد بگویید: «داروها هنوز اینجاست، بیاییم با هم بخوریم» بدون اشاره به فراموشی.
اگر درخواست کرد برود سر کار بگویید که مدیر تماس گرفته و گفته دفتر به خاطر تعمیرات یا شرایط آب و هوایی تعطیل است.
هنگام صحبت با بیمار زوال عقل، کمی شوخی و خنده به فضا بیاورید اما مراقب باشید که او احساس نکند شما به او میخندید یا مسخرهاش میکنید.
انجمن آلزایمر شیکاگو میگوید در مراحل پیشرفته بیماری، نشانههای غیرکلامی اهمیت بالایی دارند. با حرکات چشمی، اشارهها و ژستهای مناسب، محبت و درک خود را نشان دهید و پیامتان را تقویت کنید.
مثلاً اگر میگویید «بیایید برویم گردش»، با حرکت دست دعوتش کنید و تماس بدنی مثبت داشته باشید مثل گرفتن دست یا آرام دور بازویش حلقه کردن برای اطمینان دادن. یا با هم به موسیقی محبوبش گوش دهید تا خاطرات خوش یادآوری شود.
در کل، احترام به فضای شخصی بیمار در همه مراحل بیماری بسیار مهم است و نباید با او مثل کودک صحبت کرد یا وضعیتش را به دیگران طوری توصیف کرد که انگار متوجه حرفها نیست.
پایان/*
.
